Köri, Güney Asya’dan gelen baharatlı bir yemektir. Geleneksel olarak köri sosunda (karışım olan) et, sebze veya tavuk yemeği olarak servis edilir. Köri baharatı, sarımsak, zencefil, soğan, yeşil biber ve diğer baharatlar gibi birkaç farklı malzemenin karışımından oluşur.
Köri, sağlıklı bir diyetin parçası olabilir çünkü baharatlarının çoğu antioksidan ve antiinflamatuar özelliklere sahiptir. Örneğin zencefil mide bulantısını azaltabilir, sarımsak bağışıklık sistemini güçlendirir ve kurkumin gibi baharatlar iltihaplanmayı azaltır. Ayrıca, işlenmiş gıdalar genellikle sebze ve protein kaynakları içerir, bu nedenle diğer besin maddeleri için de iyi bir kaynak olabilirler.
Ancak dikkat etmeniz gereken noktalar var. Hazır köri sosları, yüksek tuz ve yağ içeriği nedeniyle genellikle sağlıksız olabilir. Ayrıca, bazı insanlar baharatlı yiyecekleri sevmediği veya bunlara karşı hassas olduğu için köri herkes için olmayabilir.
Köri Nedir?
Köri, Güney Asya mutfağına özgü baharatlı bir yemektir. Genellikle et, tavuk, sebze veya deniz ürünlerinden yapılan bir sostur. Köri baharatı, sarımsak, zencefil, soğan, yeşil biber, hardal tohumu, kişniş, kırmızı biber, tarçın ve diğer baharatların karışımından oluşur. Bu baharat karışımı, yiyeceğin rengi ve tadı üzerinde tipik bir etkiye sahiptir. Köri baharatı ülkeden ülkeye ve bölgeden bölgeye değişebilir. Örneğin Hindistan’da kullanılan baharat karışımı Tayland’da kullanılandan farklı olabilir. Köri, Hindistan’da hindistan cevizi sütü veya Tayland’da limon otu gibi diğer malzemelerle de tatlandırılabilir.
Köri Faydaları Nelerdir?
Köri baharatı, sağlık yararlarına sahip olabilecek birçok farklı baharatın karışımından oluşur. İşte köri yemenin sağlık yararlarından bazıları:
- İltihap önleyici özellikler: Köri baharatlarındaki pek çok baharat, iltihabı azaltmaya yardımcı olan iltihap önleyici özelliklere sahiptir. Örneğin zencefil, kurkumin ve kimyon gibi baharatların iltihapla mücadelede etkili olduğu biliniyor.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir: Köri baharatlarında bulunan sarımsak, soğan ve zencefil gibi maddeler, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan antioksidanlar içerir.
- Sindirime yardımcı olur: Köri baharatı gaz giderici özelliklere sahip baharatlar içerir, yani sindirime yardımcı olur ve gaz oluşumunu azaltabilir.
- Metabolizmayı Hızlandırır: Bazı çalışmalar, köri baharatındaki baharatların metabolizmayı hızlandırabileceğini ve kilo vermeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.
- Antioksidan Özellikleri: Köri baharatı, içerdiği birçok baharat nedeniyle antioksidan özelliğe sahiptir. Antioksidanlar vücudu zararlı serbest radikallerden koruyabilir ve hastalıklara karşı koruma sağlayabilir.
Bu faydalara ek olarak, köri yemek, sebzeler ve protein kaynakları gibi diğer besinleri tüketmenizi sağlar, böylece sağlıklı bir diyetin parçası olabilir. Ancak hazır köri sosları, yüksek tuz ve yağ içeriği nedeniyle çoğu zaman sağlıksız olabilir, bu nedenle ev yapımı köri daha sağlıklı bir seçenek olabilir.
Köri Nasıl Yapılır?
Köri yapmak için farklı tarifler ve yöntemler olmakla birlikte, burada genel bir köri tarifi paylaşacağım:
Malzemeler:
- 500 gram tavuk veya et, küp şeklinde doğranmış
- 1 adet büyük soğan, doğranmış
- 2 diş sarımsak, doğranmış
- 1 adet yeşil biber, doğranmış
- 1 adet domates, doğranmış
- 1 yemek kaşığı köri tozu
- 1 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı karabiber
- 1 çay kaşığı toz zencefil
- 1 yemek kaşığı sıvı yağ
- Tuz
- 1 su bardağı su veya tavuk suyu
- Yarım limon suyu
- Maydanoz veya taze kişniş, servis için
Yapılışı:
- Derin bir tavada yağı kızdırın. Yemeklik doğranmış soğanı ekleyip karamelize olana kadar kavurun.
- Sarımsak ve yeşil biberi ekleyip 2-3 dakika kavurun.
- Tavuk veya et ekleyin ve kızarana kadar kızartın.
- Köri tozu, kimyon, karabiber ve toz zencefili ekleyip 1-2 dakika kavurun.
- Bu baharatlar kavurma sırasında daha iyi lezzet verir.
- Doğranmış domatesi ekleyip 2-3 dakika kavurun.
- Domatesler yemeğe biraz ekstra sıvı verir.
- Tuz ve 1 su bardağı su veya tavuk suyu ekleyin. Karıştırın ve pişirin. Kapağı kapatın ve yemeği orta ateşte 10-15 dakika pişirin.
- Tavuk veya etin tamamen piştiğinden emin olun.
- Limon suyu ekleyin ve karıştırın.
- Servis yapmadan önce maydanoz veya taze kişniş yaprakları ile süsleyin.
Köri, pirinç veya naan ekmeği gibi yanında servis edilebilir. Ayrıca, sebzelerle de yapılabilir. Köri yapmak için baharat karışımı hazırlamak isterseniz, birçok farklı tarif mevcuttur ve evdeki malzemelere göre farklı baharatlar kullanabilirsiniz.
Köri Besin Değeri
Körili tariflerin besin değerleri, kullanılan malzemelere ve porsiyonlara göre değişiklik gösterebiliyor. Genellikle tavuk, et veya sebzeden yapılan sağlıklı yemekler protein, lif ve çeşitli vitamin ve mineraller açısından zengindir.
Örneğin, 1 porsiyon (yaklaşık 200 gram) tavuk köri yemeği aşağıdaki besin öğelerini içerebilir:
- Kalori: 250-350
- Protein: 20-25 gram
- Karbonhidrat: 10-20 gram
- Lif: 3-5 gram
- A vitamini: %30-40 günlük ihtiyacın
- C vitamini: %20-30 günlük ihtiyacın
- Potasyum: %10-15 günlük ihtiyacın